Polikistik over sendromu Tan | gebelik dogum hamilelik yumurtlama gunu
Ureme cagndaki kadnlarn %6-8 kadarn etkileyen hormonal ve metabolik bir hastalktr. Infertilite nedeniyle basvuran hastalarn ise %33 kadarnda ultrasonografide polikistik over gorunumune rastlamak mumkundur. Peki, bu hastalga nasl tan konulur? Bu hastalarda sklkla gorulen 3 bulgu mevcuttur ve bunlardan iki tanesinin olmas durumunda hastalarmza polikistik over sendromu tans koyuyoruz. 1- Ultrasonografide polikistik over goruntusu Tanm icerisinde kist gecmesine ragmen bunlar gercekten operasyon gerektiren kistler degildirler. Over rezervini anlatrken hatrlarsanz yumurtalklardaki follikul saylarnn onemli oldugunu soylemis ve toplamda 6nn altnda olmamas gerektigini belirtmistim. Eger tek bir overde (yumurtalk) 12nin uzerinde follikul sayyor isek iste buna polikistik over goruntusu adn veriyoruz. Yani gorunenler kist degil, sadece says artms follikullerdir. Hicbir sikayeti olmayan kadnlarda da bu goruntunun %20 orannda goruldugunu bilmenizde fayda vardr. Bu hastalarn bizim icin en onemli ozelligi dsardan verilen yumurtalklar uyarc ilaclara abartl yant vermeleridir. 2- Yumurtlamalarn az ve hic olmamas Biliyorsunuz, adetin basladg gunden diger adetin basladg gune kadar gecen sureye kadnlk ay (menstruel siklus) adn veriyoruz. Kadnlar arasnda bu sure degiskenlik gostermekle birlikte 25-34 gun arasnda degismektedir. Eger 25 gunden daha sk aralklarla veya 35 gunden daha uzun aralklarla adet goruyorsanz, yumurtlama probleminden soz etmek mumkundur. Bununda en onemli nedeni polikistik over sendromudur. Bu hastalarn %20-30 kadarnda duzenli adetlere ragmen yumurtlama bozukluklarna rastlamak mumkun olabilmektedir. Yumurtlama olup olmadgnn en kesin yolu adetin 21-24. gunleri arasnda kanda progesteron hormonu seviyelerini tespit etmektir. Eger bu deger 3 ng/mlnin altndaysa yumurtlama olmadg soylenebilir. Genelde hastalar adet gecikmeleri oldugundan veya ilacsz adet goremediklerinden yaknrlar. 3- Hiperandrojenemi Androjenler her iki cinste de uretilen hormonlardan bir tanesidir. Erkeklerde cok daha fazla uretildiginden erkeklik hormonu olarak da bilinir. Kadnlarda bu hormonun kan seviyelerinin yukselmesine hiperandrojenemi ad verilir. Bu yukselmelerin hastann ds gorunusune yansma sekli genellikle, kllanmada arts (favori bolgesi, byk, meme baslar, kollar, bacaklar, karn orta hat cizgisi gibi yerlerde), yagl deri, sivilceler (akne) veya erkek tipi sac dokulmesi seklindedir. Eger bu bulgulardan biri varsa klinik hiperandrojenemiden bahsedilir. Suphelenilen durumlarda hastann ds goruntusunde bu bulgular olmamasna ragmen kanda androjenler olculur (total veya serbest testosteron gibi) ve yuksek olup olmadgna baklr. Eger klinik bulgular yoksa bile yuksek olmas durumunda laboratuar ile konfirme edilmis hiperandrojenemi tans konulur. Iste, yukarda anlatmaya calstgm bu uc bulgudan ikisinin olmas durumunda Polikistik over sendromu tans konulmaktadr. En onemli konulardan birisi de ayn tabloya neden olan diger hastalklarn ekarte edilmesidir. Bu hastalklar icerisinde guatr (ozellikle hipotiroidi, ki bunun icin TSH baktrmak gerekir), sut hormonunun asr salglanmas (hiperprolaktinemi, bunun icin de prolaktin baklyor), bobrek ustu bezine ait patolojiler (bunun icin de 17-hidroksi progesteron ve DHEAS baklyor) saylabilir. Hastalgn neden olustugu kesin olarak bilinmemektedir, ancak genetik faktorlerin ve cevresel faktorlerin ortak rol oynadg dusunulmektedir. Polikistik over sendromu olan kisilerin ailelerinde daha fazla oranda seker hastasna rastlanlmaktadr. Yine bu hastalga sahip kisilerde seker hastalg oncusu olarak kabul edilen insulin direnci cok daha sk olarak tespit edilmektedir. Artms insulin direnci ise seker hastalg ve kalp hastalklar icin risk faktoru olarak kabul edilmektedir. Tum bu nedenlerden oturu tan koydugumuz hastalarda gizli seker hastalgn arastrmak icin seker yukleme testi ve kandaki lipid oranlarna bakmak onemli hale gelmektedir. Bu yazdan ckarlmas gereken dersleri su sekilde ozetleyebiliriz; 1- Ultrasonda polikistik over goruntusu saptanmas tek basna hastalk tans koydurmaz, ancak yumurtalklar uyarmak icin verilen ilaclar bu hastalarda asr yanta neden oldugundan dikkatli olmak gerekir. 2- Cocuk sahibi olamayan ve polikistik over sendromu tans konulmus olan hastalarda sorun bellidir ve yumurtlama olmadg icin gebelik olusmamaktadr. 3- Yumurtlama olup olmadgnn en kestirme yolu adetlerin duzenli olup olmadgnn tespiti, en kesin yolu ise adetin 21-24. gunleri arasnda kanda progesteron hormonunun olculmesidir. 4- Hastalk hormonal bozukluklar yannda metabolik bozukluklara da neden oldugundan, risk faktorlerinin tespiti icin seker yukleme testi ve kanda lipidlerin baklmasnn da yarar olacaktr.
Ureme cagndaki kadnlarn %6-8 kadarn etkileyen hormonal ve metabolik bir hastalktr. Infertilite nedeniyle basvuran hastalarn ise %33 kadarnda ultrasonografide polikistik over gorunumune rastlamak mumkundur. Peki, bu hastalga nasl tan konulur? Bu hastalarda sklkla gorulen 3 bulgu mevcuttur ve bunlardan iki tanesinin olmas durumunda hastalarmza polikistik over sendromu tans koyuyoruz. 1- Ultrasonografide polikistik over goruntusu Tanm icerisinde kist gecmesine ragmen bunlar gercekten operasyon gerektiren kistler degildirler. Over rezervini anlatrken hatrlarsanz yumurtalklardaki follikul saylarnn onemli oldugunu soylemis ve toplamda 6nn altnda olmamas gerektigini belirtmistim. Eger tek bir overde (yumurtalk) 12nin uzerinde follikul sayyor isek iste buna polikistik over goruntusu adn veriyoruz. Yani gorunenler kist degil, sadece says artms follikullerdir. Hicbir sikayeti olmayan kadnlarda da bu goruntunun %20 orannda goruldugunu bilmenizde fayda vardr. Bu hastalarn bizim icin en onemli ozelligi dsardan verilen yumurtalklar uyarc ilaclara abartl yant vermeleridir. 2- Yumurtlamalarn az ve hic olmamas Biliyorsunuz, adetin basladg gunden diger adetin basladg gune kadar gecen sureye kadnlk ay (menstruel siklus) adn veriyoruz. Kadnlar arasnda bu sure degiskenlik gostermekle birlikte 25-34 gun arasnda degismektedir. Eger 25 gunden daha sk aralklarla veya 35 gunden daha uzun aralklarla adet goruyorsanz, yumurtlama probleminden soz etmek mumkundur. Bununda en onemli nedeni polikistik over sendromudur. Bu hastalarn %20-30 kadarnda duzenli adetlere ragmen yumurtlama bozukluklarna rastlamak mumkun olabilmektedir. Yumurtlama olup olmadgnn en kesin yolu adetin 21-24. gunleri arasnda kanda progesteron hormonu seviyelerini tespit etmektir. Eger bu deger 3 ng/mlnin altndaysa yumurtlama olmadg soylenebilir. Genelde hastalar adet gecikmeleri oldugundan veya ilacsz adet goremediklerinden yaknrlar. 3- Hiperandrojenemi Androjenler her iki cinste de uretilen hormonlardan bir tanesidir. Erkeklerde cok daha fazla uretildiginden erkeklik hormonu olarak da bilinir. Kadnlarda bu hormonun kan seviyelerinin yukselmesine hiperandrojenemi ad verilir. Bu yukselmelerin hastann ds gorunusune yansma sekli genellikle, kllanmada arts (favori bolgesi, byk, meme baslar, kollar, bacaklar, karn orta hat cizgisi gibi yerlerde), yagl deri, sivilceler (akne) veya erkek tipi sac dokulmesi seklindedir. Eger bu bulgulardan biri varsa klinik hiperandrojenemiden bahsedilir. Suphelenilen durumlarda hastann ds goruntusunde bu bulgular olmamasna ragmen kanda androjenler olculur (total veya serbest testosteron gibi) ve yuksek olup olmadgna baklr. Eger klinik bulgular yoksa bile yuksek olmas durumunda laboratuar ile konfirme edilmis hiperandrojenemi tans konulur. Iste, yukarda anlatmaya calstgm bu uc bulgudan ikisinin olmas durumunda Polikistik over sendromu tans konulmaktadr. En onemli konulardan birisi de ayn tabloya neden olan diger hastalklarn ekarte edilmesidir. Bu hastalklar icerisinde guatr (ozellikle hipotiroidi, ki bunun icin TSH baktrmak gerekir), sut hormonunun asr salglanmas (hiperprolaktinemi, bunun icin de prolaktin baklyor), bobrek ustu bezine ait patolojiler (bunun icin de 17-hidroksi progesteron ve DHEAS baklyor) saylabilir. Hastalgn neden olustugu kesin olarak bilinmemektedir, ancak genetik faktorlerin ve cevresel faktorlerin ortak rol oynadg dusunulmektedir. Polikistik over sendromu olan kisilerin ailelerinde daha fazla oranda seker hastasna rastlanlmaktadr. Yine bu hastalga sahip kisilerde seker hastalg oncusu olarak kabul edilen insulin direnci cok daha sk olarak tespit edilmektedir. Artms insulin direnci ise seker hastalg ve kalp hastalklar icin risk faktoru olarak kabul edilmektedir. Tum bu nedenlerden oturu tan koydugumuz hastalarda gizli seker hastalgn arastrmak icin seker yukleme testi ve kandaki lipid oranlarna bakmak onemli hale gelmektedir. Bu yazdan ckarlmas gereken dersleri su sekilde ozetleyebiliriz; 1- Ultrasonda polikistik over goruntusu saptanmas tek basna hastalk tans koydurmaz, ancak yumurtalklar uyarmak icin verilen ilaclar bu hastalarda asr yanta neden oldugundan dikkatli olmak gerekir. 2- Cocuk sahibi olamayan ve polikistik over sendromu tans konulmus olan hastalarda sorun bellidir ve yumurtlama olmadg icin gebelik olusmamaktadr. 3- Yumurtlama olup olmadgnn en kestirme yolu adetlerin duzenli olup olmadgnn tespiti, en kesin yolu ise adetin 21-24. gunleri arasnda kanda progesteron hormonunun olculmesidir. 4- Hastalk hormonal bozukluklar yannda metabolik bozukluklara da neden oldugundan, risk faktorlerinin tespiti icin seker yukleme testi ve kanda lipidlerin baklmasnn da yarar olacaktr.